Οι απαιτούμενες δεξιότητες των Μηχανικών στο νέο ανταγωνιστικό περιβάλλον

των Σίμου Μηνόπουλου* και Γιάννη Τσιτσόπουλου**

Στην προσπάθεια ανάτασης της οικονομίας εν μέσω πανδημίας, κυρίαρχο ρόλο έχει το επάγγελμα του Μηχανικού, το οποίο διαμορφώνεται δυναμικά με το χρόνο.

Η υγειονομική κρίση που ζούμε στις μέρες μας στην Ελλάδα με τις δραματικές επιπτώσεις της στην οικονομία (ισχύει σε παγκόσμια κλίμακα), ως συνέχεια της δεκαετούς οικονομικής κρίσης, επιβάλλει να κινηθούμε με ταχύτητα, σύνεση και κυρίως με άλλη νοοτροπία στον τρόπο αξιοποίησης των 72 δις. ευρώ που αναμένεται να έρθουν στη χώρα από την Ε.Ε. (Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάπτυξης, Νέο ΕΣΠΑ, SURE, Κοινή Αγροτική Πολιτική).

Μεταρρυθμίσεις, ιδιωτικοποιήσεις, νέο παραγωγικό μοντέλο, επενδύσεις δεν μπορούν να μένουν εγκλωβισμένες στην έλλειψη βούλησης, σε παρωχημένες αντιλήψεις, στην αδράνεια των εκάστοτε κυβερνώντων και στην απουσία αποτελεσματικής συνεννόησης μεταξύ των πολιτικών δυνάμεων της χώρας.

Τα σχέδια για τις προτεραιότητες του νέου ΕΣΠΑ και του Ταμείου Ανάκαμψης επιβάλλουν να σκεφτούμε με όρους πραγματικής προστιθέμενης αξίας των παραγωγικών επενδύσεων και σε τομείς που θα ανοίξουν χιλιάδες θέσεις εργασίας στο μέλλον και όχι να περιοριστούμε σε κλασσικές λογικές που αποδεικνύονται ότι μένουν γυμνές σε περιόδους οικονομικής και κοινωνικής κρίσης.

Ζούμε σε ένα παγκοσμοποιημένο περιβάλλον και αυτό δεν θα πρέπει να το ξεχνάμε, ειδικά αυτοί που κατέχουν τα ηνία της χώρας.

Σε αυτήν λοιπόν την προσπάθεια ανάτασης της οικονομίας μας, κυρίαρχο ρόλο έχει το επάγγελμα του Μηχανικού, το οποίο διαμορφώνεται δυναμικά με το χρόνο, προσαρμοζόμενο στις εκάστοτε κοινωνικές και οικονομικές ανάγκες της χώρας και στις δυνατότητές τους. Αναμφίβολα σκοπός κάθε μηχανικού προκειμένου να περαιώσει το έργο του και να χειριστεί με επιτυχία και βέλτιστο τρόπο τους πόρους και τον προϋπολογισμό ενός έργου, είναι η επίτευξη του μέγιστου δυνατού «κέρδους» στη μονάδα του χρόνου, φυσικά μέσα στο πλαίσιο της κοινωνικής και επιχειρηματικής ηθικής.

Με μια όμως διαφορά στις ημέρες μας. Σήμερα ο ρόλος του Μηχανικού είναι πολυσύνθετος και απαιτεί επιπλέον δεξιότητες πέρα από την τεχνική γνώση του αντικειμένου.

Αν θέλουμε να δούμε τις δεξιότητες αυτές που συνθέτουν το σύγχρονο και ολοκληρωμένο Μηχανικό του μέλλοντος, θα μπορούσαμε να τις συνοψίσουμε στο εξής τετράπτυχο:

α) Τεχνικές γνώσεις και ψηφιακές δεξιότητες-ικανότητες.
β) Ικανότητα και κατάρτισή στη διαχείριση του ανθρώπινου δυναμικού.
γ) Οικονομικές γνώσεις και η αποτελεσματική διαχείριση των οικονομικών πόρων.
δ) Αποτελεσματικό management με έφεση στο Marketing και σε σύγχρονα μοντέλα διοίκησης έργων.

To παλαιότερο μοντέλο που ήθελε το μηχανικό μονοδιάστατα στο ρόλο της εύρεσης τεχνικών λύσεων (problem solver) έχει ξεπεραστεί.

Ας προσπαθήσουμε να αναλύσουμε στοιχειωδώς τις παραπάνω δεξιότητες.

α) Τεχνικές γνώσεις και ψηφιακές δεξιότητες-ικανότητες.

Ο σύγχρονος μηχανικός είναι πρεσβευτής και πρωτοπόρος στη χρήση της τεχνολογίας, η οποία αναπτύσσεται με ασύλληπτες ταχύτητες τις οποίες πρέπει να παρακολουθεί στενά και να τις υιοθετεί στην εργασία του. Τα Πολυτεχνία σε όλο τον κόσμο εφοδιάζουν τους νέους συναδέλφους με γνώσεις, ακολουθώντας προγράμματα σπουδών βασιζόμενα στις κοινωνικές ανάγκες και τις εξελίξεις και κυρίως στη σύνδεση με την αγορά εργασίας.  Όμως δεν επαρκούν. Ο μηχανικός που δεν θέλει να απαξιωθεί, οφείλει να ενημερώνεται, να μελετά συνεχώς και να εφαρμόζει νέες τεχνολογίες βελτιώνοντας συνεχώς τα αποτελέσματα του και την τεχνική του επάρκεια. Επιπλέον πρέπει να γνωρίζει ότι ο χρόνος που έχει στη διάθεση του για την ολοκλήρωση της εργασίας του είναι απολύτως πεπερασμένος και κοστίζει όχι μόνο σε χρήμα αλλά και στη φήμη του ως αποτελεσματικού επαγγελματία.

β) Ικανότητα διαχείρισης του ανθρώπινου δυναμικού.

Είναι αυτονόητο στους περισσότερους ότι τα μεγάλα και απαιτητικά έργα δεν είναι δυνατό να ολοκληρωθούν παρά μόνο από την προσπάθεια κατάλληλα καταρτισμένων ομάδων με διακριτούς ρόλους και ευθύνες Γίνεται αντιληπτό ότι η θέση του μηχανικού σε αυτές τις ομάδες δεν είναι μόνο να λειτουργεί στα πλαίσια της ομάδας, αλλά επιπλέον να μπορεί να καθοδηγεί, να εμπνέει, και αν χρειαστεί, να εκπαιδεύει τους ανθρώπους ανεξάρτητα από την θέση που κατέχει. Πρέπει να αφουγκράζεται τι ανάγκες, τις αξίες και τις δυνατότητες των υπόλοιπων μελών της ομάδας και ανάλογα να καθορίζει τη στάση του στην κατεύθυνση της αποτελεσματικότητας. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να λειτουργεί σαν μέντορας ή και coach. Θα πρέπει να είναι σε θέση να εκπονήσει project plans λαμβάνοντας υπόψη το βέλτιστο αριθμό των μελών της ομάδας, ώστε χωρίς να διακινδυνεύσει το χρονοδιάγραμμα και τη ποιότητα του έργου, να δαπανηθούν οι ελάχιστοι δυνατοί πόροι. Επιπλέον, να είναι αρκετά ευέλικτος ώστε να προσαρμόζεται στα απρόβλεπτα που κατά κανόνα εμφανίζονται. Με λίγα λόγια να εμφυσήσει μέσα του την αντίληψη ότι για την κατασκευή των έργων δεν διαχειριζόμαστε μόνο αϋλους πόρους αλλά και ανθρώπους!

γ) Διαχείριση των οικονομικών πόρων.

Αναπόσπαστη παράμετρος για την επιτυχή ολοκλήρωση των έργων είναι το «budget». Καθοριστικό ρόλο στη σύνταξη του έχει ο μηχανικός επικεφαλής του έργου, ο οποίος στο στάδιο της μελέτης προσδιορίζει τα κόστη που θα κρίνουν τη βιωσιμότητα του έργου αλλά και τελικά σε μεγάλο βαθμό την επιτυχία του. Επίσης, το κόστος των υλικών, των απαιτούμενων ανθρώπινων πόρων, ή και όλου του έργου καθορίζεται από τους μηχανικούς, είτε έμμεσα μέσω της σύνταξης των προδιαγραφών, είτε άμεσα όταν ο μηχανικός καλείται να επιλέξει ο ίδιος τους κατάλληλους προμηθευτές και τους πόρους. Τα παραπάνω απαιτούν ικανότητες διαπραγμάτευσης υψηλού επιπέδου και καλή αντίληψη της αξίας του χρήματος σε σχέση με την ποιότητα, τους χρόνους παράδοσης και εν τέλει σε σχέση με τη ανταποδοτική αξία στην ολοκλήρωση του έργου. Παράλληλα, η ορθή διαχείριση των πόρων απαιτεί συνετή οικονομική διαχείριση, πολύ καλή κατανόηση του cash flow και αντίληψη των ρίσκων που έχουν προβλεφθεί στο project plan ή προκύπτουν στη διάρκεια του έργου από απρόβλεπτους παράγοντες. Οι μελέτες των μηχανικών είναι στην πλειοψηφία τους τεχνοοικονομικές καταδεικνύοντας την ανάγκη οι μηχανικοί να έχουν πολύ καλές οικονομικές γνώσεις πέραν των τεχνικών. Ο σύγχρονος Ευρωπαίος μηχανικός είναι καλά καταρτισμένος στα οικονομικά. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι στη σύγχρονη ελληνική ιστορία, μηχανικοί διετέλεσαν επιτυχημένοι υπουργοί οικονομικών σε δύσκολες περιόδους όπως και ότι σε όλα τα MBA οι μηχανικοί κατακτούν τις πρώτες θέσεις σε διακρίσεις.

δ) Αποτελεσματικό management με έφεση στο Marketing και σε σύγχρονα μοντέλα διοίκησης έργων.

Στο σημερινό παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον που δραστηριοποιούμαστε η «αγορά» καθορίζει την πορεία των προϊόντων και υπηρεσιών. ΄Η αν θέλουμε να ενστερνιστούμε μια πιο σύγχρονη αντίληψη, οι «πρωτοπόροι» δημιουργούν τις ανάγκες της αγοράς για προϊόντα και υπηρεσίες. Σε αυτό το περιβάλλον, και πάλι ο σύγχρονος μηχανικός πρέπει να γνωρίζει σε άριστο βαθμό την αγορά στην οποία δραστηριοποιείται, είτε άμεσα σαν ελεύθερος επαγγελματίας, είτε σαν μέλος της επιχείρησης με την οποία συνεργάζεται. Το σίγουρο είναι ότι έχει πρωταγωνιστικό ρόλο και καθορίζει σε μεγάλο βαθμό την ανταγωνιστικότητα των προϊόντων και υπηρεσιών με ποικίλους τρόπους. Για παράδειγμα, από τη θέση του σχεδιαστή-ερευνητή μπορεί να αναπτύξει καινοτόμα προϊόντα, να δημιουργήσει σημαντικά ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα μειώνοντας το κόστος του ή αναθεωρώντας τις προδιαγραφές, και εφαρμόζοντας νέες τεχνολογίες. Επιπλέον, είναι σε θέση να δημιουργήσει τεχνολογίες και συστήματα που θα μειώσουν τους χρόνους παράδοσης, θα φέρει σε επαφή προϊόντα και πελάτες, θα κάνει αποτελεσματικότερο το «after sales service» και τελικά θα διαμορφώσει καταλυτικά το «customer experience». Όμως και με το ρόλο του τεχνικού πωλήσεων έχοντας σα βασικό εφόδιο την λεπτομερή γνώση των προϊόντων είναι σε θέση να προωθήσει με τον καλύτερο τρόπο τα προϊόντα δίνοντας στους πελάτες τη ενδεδειγμένη λύση. Πέρα όμως από όλα τα παραπάνω ο μηχανικός πρέπει να έχει τη γνώση και τις τεχνικές δεξιότητες για να προωθήσει τη δουλειά του και να πείσει για την καταλληλόλητα των προτάσεων που προάγει.

Όλα τα παραπάνω προϋποθέτουν αποτελεσματικό και σύγχρονο Management. Ο σύγχρονος μηχανικός δεν διαχειρίζεται απλά έργα αλλά διοικεί και διαχειρίζεται έργα. Δεν είναι τυχαίο ότι οι μεγάλες πολυεθνικές που διακρίνονται για τις επιδόσεις τους, εμπιστεύονται μηχανικούς στην κορυφή των ηγετικών τους δομών όπως και μεγάλοι οργανισμοί υποδομών που απαιτούν μηχανικούς managers και όχι απλά τεχνικούς μηχανικούς σε τομείς όπως π.χ. προμήθειες, πωλήσεις, marketing.

Με όλα τα παραπάνω γίνεται σαφές ότι τα Πολυτεχνεία της χώρας και κυρίως το ίδιο το ΤΕΕ θα πρέπει να ανταποκριθούν έγκαιρα στις σύγχρονες προκλήσεις του επαγγέλματος.

Αλλωστε στη σημερινή εποχή έχει αλλάξει σημαντικά ο τρόπος που αντιλαμβανόμαστε το σχεδιασμό και την αξιολόγηση κατασκευής των έργων σε σχέση με το παρελθόν. Η προστιθέμενη αξία ενός κατασκευαστικού έργου αλλά και η σύγχρονη τάση αξιοποίησης υφιστάμενων υποδομών βασίζονται κατά κανόνα στις ωφέλειες και τα πλεονεκτήματα που αυτές παρέχουν στην ανάπτυξη επιχειρηματικής και οικονομικής δραστηριότητας και στην υψηλή παροχή υπηρεσίας στην αξιοποίηση της ψηφιακής τεχνολογίας.

Με λίγα λόγια η σύγχρονη τάση είναι η επαγγελματική δραστηριότητα του νέου μηχανικού να αποκτήσει πιο business χαρακτηριστικά σε επίπεδο σκέψης, αντίληψης και εφαρμογής.

Οσο πιο γρήγορα το καταλάβουν και αντιδράσουν τόσο ο Μηχανικός θα σταθεί με αξιώσεις στο ανταγωνιστικό περιβάλλον που δρα και θα συνεχίσει να αποτελεί θεμέλιο λίθο στην ανάπτυξη της χώρας.

*Σίμος Μινόπουλος (Msc, Διπλωματούχος Ηλεκτρολόγος Μηχανικός, Διευθυντής Ποιότητας Ομίλου KLEMMAN, Μέλος Μ.Ε. Ανταγωνιστικότητας-Επιχειρηματικότητας-Καινοτομίας του ΤΕΕ/ΤΚΜ.)

**Ιωάννης Τσιτσόπουλος (MBA, Μsc, CMI Dip. Man, Διπλωματούχος Αγρονόμος Τοπογράφος Μηχανικός, Programme Manager συγχρηματοδοτούμενων έργων ΕΣΠΑ, Πρόεδρος της Μ.Ε. Ανταγωνιστικότητας-Επιχειρηματικότητας-Καινοτομίας του ΤΕΕ/ΤΚΜ).

πηγή: voria.gr